“მე, როგორც რიგითი მართლმადიდებელი ქართველი, ვწერ არა რისხვით, არამედ ღრმა ტკივილით; არა განკითხვის სურვილით, არამედ გააზრების საჭიროებით. ჩემთვის, ისევე როგორც მილიონობით ჩემი თანამემამულისთვის, ეკლესია არ არის მხოლოდ ინსტიტუცია; ის არის სულიერი სახლი, ჩვენი ეროვნული იდენტობის ქვაკუთხედი და მარადიულ ღირებულებებთან ზიარების ერთადერთი გზა.
სწორედ ამიტომ, ის, რაც დღეს ამ სახლის კედლებში ხდება, მხოლოდ ადმინისტრაციული კრიზისი კი არა, ეგზისტენციალური დრამაა.”- წერს სოციალურ ქსელში ირაკლი ყიფიანი და საპატრიარქოს მიმართავს:
“დღეს ჩვენ ვხედავთ არა ცალკეულ ადამიანურ შეცდომებს, რომელთაგან არავინაა დაზღვეული, არამედ სისტემურ სნეულებას, რომელიც ანადგურებს ინსტიტუტის მორალურ ავტორიტეტს. როდესაც ძალაუფლების წყურვილი, მატერიალური კეთილდღეობა და პოლიტიკური ინტრიგები ჩრდილავს სახარებისეულ სიმარტივეს, თავმდაბლობასა და მსხვერპლშეწირვას, მაშინ იწყება ყველაზე საშიში პროცესი – რწმენის გაუფასურება.
აქ უმნიშვნელოვანესია, ფილოსოფიურად და თეოლოგიურად გავმიჯნოთ ორი ცნება: ეკლესია, როგორც ქრისტეს მისტიკური, ცოცხალი სხეული და საპატრიარქო, როგორც მისი მიწიერი, ადმინისტრაციული ინსტიტუტი. პირველი მარადიული და უცდომელია, რადგან მისი თავი თავად ქრისტეა. მეორე კი, როგორც ნებისმიერი ადამიანური ორგანიზაცია, ექვემდებარება ცდუნებას, კორუფციასა და გახრწნას.
ჩვენი კრიტიკა და ტკივილი მიმართულია არა პირველის, არამედ მეორის მიმართ. ამ ორის აღრევა და ინსტიტუტის უპირობო გაიგივება თავად ეკლესიასთან, არის ყველაზე დიდი ინტელექტუალური და სულიერი შეცდომა, რომელიც შეიძლება დავუშვათ. ეს არის გზა ფანატიზმისა და არა ჭეშმარიტი რწმენისა.
ბევრი ჩვენგანი დუმს. მაგრამ ეს დუმილი როდია გულგრილობის ნიშანი. ეს არის მტკივნეული დუმილი, რომელიც გამოწვეულია პატივისცემით, დაბნეულობით და იმის შიშით, რომ ჩვენი კრიტიკით უნებურად ზიანი არ მივაყენოთ იმას, რაც ყველაზე ძვირფასია. ჩვენ გვეშინია, რომ ეკლესიის კრიტიკით წყალს დავასხამთ მისი მტრების წისქვილზე. მაგრამ დადგა დრო, როდესაც დუმილი თანამონაწილეობის ტოლფასი ხდება. როდესაც სახლს შიგნიდან ჭამს მავნებელი, მისი გადარჩენისათვის აუცილებელია ხმამაღლა საუბარი და არა პრობლემის ხალიჩის ქვეშ დამალვა.
რა არის გამოსავალი? გამოსავალი არ არის მარტივი, მაგრამ მისი პირველი და უმთავრესი ნაბიჯი არის გაცნობიერებული საჭიროება სერიოზული, შიდა განწმენდისა. დროა, პირდაპირ ითქვას – ინსტიტუციას სჭირდება სულიერი და მორალური წმენდა. ეს არ ნიშნავს „კუდიანებზე ნადირობას“ ან რევოლუციურ ქაოსს, არამედ ინსტიტუტის სხეულიდან იმ ყველაფრის ქირურგიულად მოკვეთას, რაც მის სულიერებას ჩრდილავს: ანგარებას, ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას, ნეპოტიზმსა და ზნეობრივ კომპრომისებს. ეს არის გზა განახლებისკენ, რომელიც რამდენიმე მიმართულებით უნდა წარიმართოს:
განსხვავების გააზრება: ჩვენ, მრევლმა, ღრმად უნდა გავიაზროთ განსხვავება ეკლესიის მარადიულ არსსა და მის დროებით, მიწიერ ადმინისტრაციას შორის. ჩვენი ერთგულება ქრისტეს ეკუთვნის და არა რომელიმე იერარქს ან ინსტიტუციას.
ინტელექტუალური კრიზისის დაძლევა და განათლების რეფორმა: მართლმადიდებლობა არასდროს ყოფილა ბრმა, გაუაზრებელი რწმენის რელიგია. პირიქით, უდიდესი წმინდა მამები (კაბადოკიელები, იოანე დამასკელი, მაქსიმე აღმსარებელი) უდიდესი ინტელექტუალები იყვნენ, რომლებიც ფილოსოფიას „ღვისმეტყველების მსახურად“ მიიჩნევდნენ. დღევანდელი მოძღვარი დგას XXI საუკუნის სკეპტიციზმით, მეცნიერული კითხვებითა და მორალური დილემებით სავსე სამყაროს წინაშე. მას აღარ ჰყოფნის მხოლოდ რიტუალის ზედმიწევნით ცოდნა. სამწუხაროდ, სასულიერო პირთა დიდი ნაწილის განათლების დონე ვერ პასუხობს ამ გამოწვევას, რაც წარმოშობს ფუნდამენტალიზმს, ცრურწმენების ტირაჟირებას და მრევლთან არა ჯანსაღ დიალოგს, არამედ მენტორულ, ხშირად კი აგრესიულ მონოლოგს. ამიტომ, სასულიერო სემინარიებისა და აკადემიების ფუნდამენტური რეფორმა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. ეს არ უნდა იყოს დახურული კასტური სისტემები, არამედ ღია ინტელექტუალური სამჭედლოები, სადაც მომავალი მოძღვარი მიიღებს არა მხოლოდ დოგმატურ, არამედ ფუნდამენტურ ფილოსოფიურ, ისტორიულ, ფსიქოლოგიურ და ეთიკურ განათლებას. მხოლოდ ღრმად განსწავლული, მოაზროვნე სასულიერო პირი შეძლებს, იყოს ნამდვილი სულიერი წინამძღოლი და არა მხოლოდ ტრადიციის მექანიკური შემსრულებელი.
დაბრუნება საწყისებთან: აუცილებელია, სასულიერო პირებმაც და ერისკაცებმაც თავიდან გადავიკითხოთ სახარება და გავიხსენოთ, რას ქადაგებდა ქრისტე: სიმდაბლეს, მოყვასის მსახურებას, სიღარიბის სულიერ უპირატესობას. ეკლესიის ძალა მის ოქროს ანგელოზებში კი არა, მის წმინდანთა ლოცვაში, მოწამეთა სისხლსა და მორწმუნეთა ცრემლშია.
ჯანსაღი კრიტიკა, როგორც სიყვარულის აქტი: როდესაც შვილს უყვარს მშობელი, ის მის ნაკლოვანებებზე თვალს არ ხუჭავს, არამედ ტკივილით, მაგრამ მაინც ცდილობს მის გამოსწორებას. ჩვენი კრიტიკა უნდა იყოს არა ქვების სროლა, არამედ ლოცვა; არა ზიზღი, არამედ იმედი. ეს არის მოწოდება სინანულისკენ, რომელიც პირველ რიგში თავად სისტემის შიგნით უნდა დაიწყოს.
ისტორიას ახსოვს ეკლესიის ბევრად უფრო მძიმე კრიზისები. იგი გადაურჩა დევნას, შიდა განხეთქილებებს, იმპერიების დაცემას. გადაურჩება ამასაც, რადგან მისი საფუძველი კლდეზეა დაფუძნებული და არა ქვიშაზე. მაგრამ ჩვენი, როგორც ამ ისტორიული პროცესის მონაწილეების, პასუხისმგებლობაა, ვიყოთ არა პასიური მაყურებლები, არამედ სინდისიერი, მოაზროვნე მორწმუნეები, რომელთაც შესტკივათ გული საკუთარ სულიერ სახლზე.
იმედი მაქვს, რომ ეს ღრმა კრიზისი და განსაცდელი, საბოლოო ჯამში, გახდება არა რწმენის დაკარგვის, არამედ განწმენდისა და სულიერი აღორძინების საწინდარი. ღმერთმა მისცეს სიბრძნე ერსა და ბერს, რათა ღირსეულად გამოვიდეთ ამ მძიმე მდგომარეობიდან.”– წერს ირაკლი ყიფიანი.